2) Feroz Ahmad
Profesör Feroz Ahmad, Türkiye siyasî tarih araştırmaları alanında başlıca "otorite"lerden biridir. Feroz Ahmad, 2. Meşrûtiyet Siyaseti ile ilgili araştırmalar yapmıştı, İttihât ve Terâkki Cemiyeti ile ilgili makaleler, kitaplar hazırladı. daha sonra da, Cumhuriyet'in ilânı sonrası siyasî tarih alanı ile ilgili araştırmalar yaptı. "Demokrasi Sürecinde Türkiye" kitabı, Demokrat Parti'yi esas alan bir araştırma kitabıdır, Profesör Feroz Ahmad'ın yazdığı; 1945'den itibâren Türkiye'nin siyasî ve ekonomik konularını, gelişmelerini, tartışmalarını ele alır kitapta, Feroz Ahmad.
Profesör Feroz Ahmad, Osmanlı'nın yıkılış yılları siyaseti ile Cumhuriyet'in kuruluş ve gelişme yılları siyaseti arasındaki fark ve benzerlikleri anlamak açısından da çok değerli kaynaklar üretmiş bir Tarihçi'dir.
SİNAN ÖNER
суббота, 3 сентября 2011 г.
суббота, 27 августа 2011 г.
Türkiye Siyasî Tarihi Araştırmaları (1)
1) Tarık Zafer Tunaya
Profesör Tarık Zafer Tunaya, Türkiye Siyasî Tarihi Araştırmaları alanında eserleri ile ilk araştırmacılardan biridir. "Türkiye'de Siyasî Partiler" eseri, iki büyük ciltten oluşur. önce Osmanlı Devleti'nin yıkılış yıllarındaki siyasî partileşmeleri anlatır, Tarık Zafer Tunaya, belgeleri ile birlikte. sonra da, Cumhuriyet sonrası siyasî partileşmeleri anlatır.
Tarık Zafer Tunaya, "objektif" bir inceleyicidir, belgeleri sıralar, yorumlamaktan çok anlamayı amaçlar. anlarken anlatır Tarık Zafer Tunaya, okurlarına, siyasî tarihi olduğu gibi anlatmayı seçer.
Tarık Zafer Tunaya, Türkiye'yi oluşturmuş siyaset hareketlerini tarihsel öncüllerine bağlayıcı bir tablo hazırlamıştır, anlatırken pek geçmişe gitmese de, tabloda tarih vardır, modernleşmiş Türkiye'nin siyasî hareketlenmeleri açısından.
Profesör Tarık Zafer Tunaya, başka kitaplarında, derslerinde, konferanslarında, siyasî tarih konularına yönelir, siyaset alanının sorunlarına yaklaşımlar geliştirir.
SİNAN ÖNER
Profesör Tarık Zafer Tunaya, Türkiye Siyasî Tarihi Araştırmaları alanında eserleri ile ilk araştırmacılardan biridir. "Türkiye'de Siyasî Partiler" eseri, iki büyük ciltten oluşur. önce Osmanlı Devleti'nin yıkılış yıllarındaki siyasî partileşmeleri anlatır, Tarık Zafer Tunaya, belgeleri ile birlikte. sonra da, Cumhuriyet sonrası siyasî partileşmeleri anlatır.
Tarık Zafer Tunaya, "objektif" bir inceleyicidir, belgeleri sıralar, yorumlamaktan çok anlamayı amaçlar. anlarken anlatır Tarık Zafer Tunaya, okurlarına, siyasî tarihi olduğu gibi anlatmayı seçer.
Tarık Zafer Tunaya, Türkiye'yi oluşturmuş siyaset hareketlerini tarihsel öncüllerine bağlayıcı bir tablo hazırlamıştır, anlatırken pek geçmişe gitmese de, tabloda tarih vardır, modernleşmiş Türkiye'nin siyasî hareketlenmeleri açısından.
Profesör Tarık Zafer Tunaya, başka kitaplarında, derslerinde, konferanslarında, siyasî tarih konularına yönelir, siyaset alanının sorunlarına yaklaşımlar geliştirir.
SİNAN ÖNER
вторник, 23 августа 2011 г.
Biyografiler ve Tarihyazımı
Tarihyazımı ile biyografiler arasındaki ilişki çok eski tarihlere gider.
Eski Yunan ve Eski Roma tarihçileri biyografi yazma alışkanlığına sahip idiler.
demek ki, 2500-3000 yıl önce, biyografi yazma geleneği vardı.
Türkiye'deki tarihçiliğin dallarından biri de, biyografi yazarlığıdır, hâlâ bir çok tarihçi, biyografik notlar yazmayı seçiyor, biyografiyi tarihyazımının bir maddesi olarak görüyorlar.
Şevket Süreyya Aydemir'in "Enver Paşa", "Tek Adam", "İkinci Adam" gibi biyografileri, Cumhuriyet Tarihi açısından hâlâ vazgeçilmez biyografik eserlerdir.
Rasih Nuri İleri'nin "Atatürk ve Komünizm" kitabı da biyografik bir eserdir.
Abidin Dino'nun "Sinan"ı, Memet Fuat'ın "Nâzım Hikmet"i, Oğuz Atay'ın "Bir Bilim Adamının Romanı" gibi biyografik eserler, tarihyazımı alanında, tarihçiliğimizi besleyen kaynaklardır.
SİNAN ÖNER
Eski Yunan ve Eski Roma tarihçileri biyografi yazma alışkanlığına sahip idiler.
demek ki, 2500-3000 yıl önce, biyografi yazma geleneği vardı.
Türkiye'deki tarihçiliğin dallarından biri de, biyografi yazarlığıdır, hâlâ bir çok tarihçi, biyografik notlar yazmayı seçiyor, biyografiyi tarihyazımının bir maddesi olarak görüyorlar.
Şevket Süreyya Aydemir'in "Enver Paşa", "Tek Adam", "İkinci Adam" gibi biyografileri, Cumhuriyet Tarihi açısından hâlâ vazgeçilmez biyografik eserlerdir.
Rasih Nuri İleri'nin "Atatürk ve Komünizm" kitabı da biyografik bir eserdir.
Abidin Dino'nun "Sinan"ı, Memet Fuat'ın "Nâzım Hikmet"i, Oğuz Atay'ın "Bir Bilim Adamının Romanı" gibi biyografik eserler, tarihyazımı alanında, tarihçiliğimizi besleyen kaynaklardır.
SİNAN ÖNER
пятница, 5 августа 2011 г.
Osmanlı İktisat Tarihi Araştırmaları (4)
11) Muzaffer İlhan Erdost
Muzaffer İlhan Erdost, Osmanlı İktisat Tarihi Araştırmaları alanına, makaleleri, notları, kitapları ile katkıda bulunmuş usta bir Tarihçi'dir. Muzaffer İlhan Erdost, Veteriner Fakültesi Mezûnu bir Veteriner'ken, gazetecilik yapmaya başladı, "Pazar Postası"nda, "Ulus"ta. sonra da, kitaplar yazmaya, kitaplar yayınlamaya başladı. Muzaffer İlhan Erdost, İkinci Yeni Şiir Akımı'nın da liderlerinden biri idi, Edip Cansever, Cemal Süreya, Turgut Uyar, Ece Ayhan, Tevfik Akdağ gibi şairler ile. Muzaffer İlhan Erdost, Osmanlı İktisat Tarihi alanında, "Osmanlı Mülkiyet İlişkileri" kitabı ile saygın bir yer almıştır. "Osmanlı Mülkiyet İlişkileri"nde, Muzaffer İlhan Erdost, Osmanlı Devleti'nin iktisadî özelliklerini, Osmanlı topraklarının mülkiyet konularını, Osmanlı Toplumu'nun sınıfsal yapısını, Osmanlı Köylüleri'nin vergilendirilmesi gibi iktisat konularını çözümlemiş, yazmıştı. Muzaffer İlhan Erdost, "feodalite", "Asya Tipi Üretim Tarzı", "ortaçağ toprak köleliği" gibi konuları da ele aldı, yazdı. Muzaffer İlhan Erdost, daha sonra da, "Ülke" Dergisi'nde yayınladığı makalelerde Osmanlı İktisat Tarihi konularını yazmıştı.
SİNAN ÖNER
Muzaffer İlhan Erdost, Osmanlı İktisat Tarihi Araştırmaları alanına, makaleleri, notları, kitapları ile katkıda bulunmuş usta bir Tarihçi'dir. Muzaffer İlhan Erdost, Veteriner Fakültesi Mezûnu bir Veteriner'ken, gazetecilik yapmaya başladı, "Pazar Postası"nda, "Ulus"ta. sonra da, kitaplar yazmaya, kitaplar yayınlamaya başladı. Muzaffer İlhan Erdost, İkinci Yeni Şiir Akımı'nın da liderlerinden biri idi, Edip Cansever, Cemal Süreya, Turgut Uyar, Ece Ayhan, Tevfik Akdağ gibi şairler ile. Muzaffer İlhan Erdost, Osmanlı İktisat Tarihi alanında, "Osmanlı Mülkiyet İlişkileri" kitabı ile saygın bir yer almıştır. "Osmanlı Mülkiyet İlişkileri"nde, Muzaffer İlhan Erdost, Osmanlı Devleti'nin iktisadî özelliklerini, Osmanlı topraklarının mülkiyet konularını, Osmanlı Toplumu'nun sınıfsal yapısını, Osmanlı Köylüleri'nin vergilendirilmesi gibi iktisat konularını çözümlemiş, yazmıştı. Muzaffer İlhan Erdost, "feodalite", "Asya Tipi Üretim Tarzı", "ortaçağ toprak köleliği" gibi konuları da ele aldı, yazdı. Muzaffer İlhan Erdost, daha sonra da, "Ülke" Dergisi'nde yayınladığı makalelerde Osmanlı İktisat Tarihi konularını yazmıştı.
SİNAN ÖNER
воскресенье, 17 июля 2011 г.
Osmanlı İktisat Tarihi Araştırmaları (3)
10) Kerim Sadi
Kerim Sadi, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında yetişmiş, Atatürk'ün Cumhuriyet'i ilânı ile, Osmanlı Tarihi Araştırmaları alanında araştırmalarını yoğunlaştırmış, Batılı iktisatçıları okumuş, ilk eserlerini ve çevirilerini Atatürk'ün Cumhurbaşkanlığı yıllarında yayınlanmıştı. Kerim Sadi, Karl Marx'ın iktisat alanında yaptığı araştırmaları farklı dillerde incelemiş bir Tarihçi idi. Kerim Sadi, aynı zamanda bir Siyasî Tarihçi olarak da eserler yazmıştı, kütüphaneler, yayınevleri kurmuştu Kerim Sadi, Cumhuriyet'in ilk dönemlerinde Tarihçilik ve çeviri alanında bir "otorite" idi.
Kerim Sadi, Komintern ve Türkiye Komünist Partisi ile de ilişkiler kurmuş, Komünist Profesörler arasında dostlar edinmiş, Komünist eğilimli Milletvekilleri ile, Bakanlar ile arkadaşlıklar kurmuş bir Marxist Tarihçi idi.
Kerim Sadi'nin "Türkiye'de Sosyalizmin Tarihine Katkı" kitabı, Osmanlı Sosyalizmi'ni hem iktisadî tarih, hem de siyasî tarih açısından ele alan, çeşitli kaynaklardan yararlanarak yazdığı bir eserdi. Kerim Sadi, Osmanlı Sosyalizmi'nin iktisat alanındaki önerilerini, tezlerini, kitabında ayrıntıları ile yazmıştı. Kerim Sadi, 2. Abdülhamit ile Mithat Paşa'nın iktisat düşüncelerini de kitapta anlatmıştı, 1. Meşrûtiyet Yılları, Meclis-i Mebûsan'ın Kuruluşu, daha sonra 1908'deki Jön Türk Devrimi, İttihât ve Terâkki Hareketi, Kerim Sadi'nin kitabında anlattıkları arasında yer alırlar, İştirakçı Hilmi'nin Osmanlı Sosyalist Fırkası, Mustafa Suphi Bey'in Türkçü Sosyalizm'in liderlerinden biri olarak iktisat alanında yazdıkları, Kerim Sadi'nin ele aldığı kaynaklardan bazılarıdır.
Kerim Sadi, Sovyet İktisâdı ile de ilgilenmiş bir Tarihçi idi, Atatürk'ün Cumhurbaşkanlığı yıllarında Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki iktisadî işbirliğinin gerçekleşmesinde, Kerim Sadi de rol oynamıştı.
Kerim Sadi, tarihçilik özellikleri ile geleceğe kalmış bir Marxist idi.
SİNAN ÖNER
Kerim Sadi, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında yetişmiş, Atatürk'ün Cumhuriyet'i ilânı ile, Osmanlı Tarihi Araştırmaları alanında araştırmalarını yoğunlaştırmış, Batılı iktisatçıları okumuş, ilk eserlerini ve çevirilerini Atatürk'ün Cumhurbaşkanlığı yıllarında yayınlanmıştı. Kerim Sadi, Karl Marx'ın iktisat alanında yaptığı araştırmaları farklı dillerde incelemiş bir Tarihçi idi. Kerim Sadi, aynı zamanda bir Siyasî Tarihçi olarak da eserler yazmıştı, kütüphaneler, yayınevleri kurmuştu Kerim Sadi, Cumhuriyet'in ilk dönemlerinde Tarihçilik ve çeviri alanında bir "otorite" idi.
Kerim Sadi, Komintern ve Türkiye Komünist Partisi ile de ilişkiler kurmuş, Komünist Profesörler arasında dostlar edinmiş, Komünist eğilimli Milletvekilleri ile, Bakanlar ile arkadaşlıklar kurmuş bir Marxist Tarihçi idi.
Kerim Sadi'nin "Türkiye'de Sosyalizmin Tarihine Katkı" kitabı, Osmanlı Sosyalizmi'ni hem iktisadî tarih, hem de siyasî tarih açısından ele alan, çeşitli kaynaklardan yararlanarak yazdığı bir eserdi. Kerim Sadi, Osmanlı Sosyalizmi'nin iktisat alanındaki önerilerini, tezlerini, kitabında ayrıntıları ile yazmıştı. Kerim Sadi, 2. Abdülhamit ile Mithat Paşa'nın iktisat düşüncelerini de kitapta anlatmıştı, 1. Meşrûtiyet Yılları, Meclis-i Mebûsan'ın Kuruluşu, daha sonra 1908'deki Jön Türk Devrimi, İttihât ve Terâkki Hareketi, Kerim Sadi'nin kitabında anlattıkları arasında yer alırlar, İştirakçı Hilmi'nin Osmanlı Sosyalist Fırkası, Mustafa Suphi Bey'in Türkçü Sosyalizm'in liderlerinden biri olarak iktisat alanında yazdıkları, Kerim Sadi'nin ele aldığı kaynaklardan bazılarıdır.
Kerim Sadi, Sovyet İktisâdı ile de ilgilenmiş bir Tarihçi idi, Atatürk'ün Cumhurbaşkanlığı yıllarında Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki iktisadî işbirliğinin gerçekleşmesinde, Kerim Sadi de rol oynamıştı.
Kerim Sadi, tarihçilik özellikleri ile geleceğe kalmış bir Marxist idi.
SİNAN ÖNER
пятница, 15 июля 2011 г.
Osmanlı İktisat Tarihi Araştırmaları (2)
6) Yusuf Akçura
Tarihçi Yusuf Akçura, Osmanlı Devleti'nin yıkılış dönemlerinde, Türkçü Hareket'in siyasî liderlerinden biri idi, Asya'ya, Kafkasya'ya, Rusya'ya geziler yapmıştı, gezileri sırasında edindiği izlenimleri, düşüncelerini yazmıştı. Akçura, daha Osmanlı Dönemi'nde makaleler, kitaplar yayınladı, Osmanlı İktisat Tarihi ile ilgili notlar yazdı, araştırmalar yaptı.
Tarihçi Yusuf Akçura, Türkçülüğün siyasî liderlerinden biri olduğu gibi, iktisat alanında, Osmanlı Toplumu'nun iktisadî zenginleşmesi yönünde Türkçü iktisat politikaları önermişti. Türklük, Osmanlı iktisadî üretiminde ağırlık kazanıyordu, Balkan halkları bağımsızlaşırken, Araplar da Osmanlı'dan bağımsızlaşmayı seçiyorlardı, Türkler, Osmanlı Toplumu'nun ağırlıklı topluluğu idi, Kürtler'in, Rumlar'ın, Ermeniler'in, Çerkezler'in, Lazlar'ın yanısıra.
Yusuf Akçura, Türkler'in iktisat alanında öteki topluluklara lider olacağını, sanayileşmede, tarımsal modernleşmede, eğitimde, Türklüğün ağır basacağını, Türklüğün özelliklerinin yeni devletleşmeleri de etkileyeceğini yazmıştı.
7) İsmail Hüsrev Tökin
İsmail Hüsrev Tökin, İktisat Sosyolojisi alanında uzmanlaşmış bir Tarihçi idi. İsmail Hüsrev Tökin'in'in kardeşi Fürûzan Tökin de Gazeteci idi. Atatürk'ün Cumhuriyet'i ilân ettiği yıllarda, İsmail Hüsrev Tökin de araştırmalarını hızlandırmış, Atatürk'e, İnönü'ye, Bayar'a, reform ve devrim hareketlerinde destek olmak amacı ile, akademik, bilimsel çalışmalar yapıyordu. İsmail Hüsrev Tökin, "Türkiye'de Köy İktisadîyatı" kitabını yayınladığında, kitap büyük bir etki yaratmıştı.
İsmail Hüsrev Tökin, 1933'lerde yayına başlayan "Kadro Dergisi"nin de kurucuları arasında idi, Burhan Belge, Yakup Kadri, Şevket Süreyya gibi yazarlar ve tarihçiler ile "Kadro"yu yayınlamaya başlamışlardı, Cumhuriyet Halk Fırkası'nın, Atatürk'ün ve İnönü'nün destekleri ile.
İsmail Hüsrev Tökin, Osmanlı köyünün yaşadığı tarihsel trajediyi, yeni Türkiye Devleti'nin nasıl aşacağını ve nasıl aştığını, köylerde yaptığı araştırmaların da yardımı ile anlatmıştı. İsmail Hüsrev Tökin, Batılı iktisat, sosyoloji ve tarih okullarının derslerinden de yararlanmış bir bilim adamı idi.
8) Şevket Süreyya Aydemir
Tarihçi, İktisatçı, Yazar Şevket Süreyya Aydemir, "Kadro"nun kurucuları arasında idi, ama daha önce, İktisat Bakanlığı'nda, Şeker Fabrikaları Genel Müdürü olarak çalışmıştı, Celâl Bayar'ın İktisat Bakanlığı sırasında. Şevket Süreyya Aydemir, Atatürk'ün de desteği ile, Sovyetler Birliği'nde, Moskova'da okumuş, iktisat, felsefe, tarih alanlarında dersler almış, Asya'da geziler yapmış, "Turancı Hareket"in liderleri arasına girmiş, "Kızıl Turan"ın, "Turancı Komünizm"in bir lideri olarak bir süre Rusya ve komşu ülkelerde yaşamıştı. sonra, Türkiye'ye gelen Şevket Süreyya, Atatürk'ün de önerileri ile İktisat Bakanlığı'nda Genel Müdür olarak çalışmış, hem de kitaplar yazmıştı.
Şevket Süreyya, "Kadro"nun, iktisat alanında yapılan reformlara destek olması için akademik, bilimsel çalışmalar yapmıştı.
Şevket Süreyya Aydemir, daha sonra, tarihçiliğe ağırlık vermiş, tarih alanında bir çok kitap yazmıştı. "İnkılâp ve Kadro", "Suyu Arayan Adam", "Tek Adam", "İkinci Adam", "Enver Paşa", "İhtilâlin Mantığı", Şevket Süreyya'nın yazdığı onlarca kitaptan bazılarıdır.
Şevket Süreyya, Türkiye'de "sosyalist bir ekonomi"nin nasıl kurulacağını, nasıl korunup nasıl geliştirileceğini sormuş, bu soruya yanıtlar aramış, yanıtlar yazmıştı.
9) Doktor Hikmet Kıvılcımlı
Doktor Hikmet Kıvılcımlı, askerî doktor olarak daha Osmanlı'nın son yıllarında uzmanlaşmış, sonra Muğla'da Kuvvâyi Milliye Komutanı olmuş, aynı anda Muğla Bölgesi'nde doktorluk yapmıştı. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, Atatürk'ün Cumhuriyet'i ilânı ile, Ankara'da, İstanbul'da yaşamaya başlamıştı. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, iktisat, siyaset, tarih, sosyoloji, felsefe gibi alanlarda araştırmalar yapmış, makaleler, kitaplar yazmıştı. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, çevirmenlik de yaptı, çevirilerini ve yazdığı kitapları, sahibi olduğu "Marxizm Bibliyoteği Yayınevi"nde yayınladı. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, 1919'da Sovyet Cumhurbaşkanı Lenin tarafından kurulan Komünist Enternasyonal'de yer aldı, bir süre sonra, Komintern'in Türkiye'deki yöneticilerinden biri oldu, Doktor Şefik Hüsnü, Reşat Fuat, Nâzım Hikmet gibi komünist liderlerle, Komintern'i Türkiye ve komşu ülkelerde yaymak için çalışmalar yaptılar. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, aynı yıllarda Osmanlı Tarihi ile ilgili kitaplar yazmıştı. "Osmanlı Tarih Tezi", "Osmanlı Tarihinin Maddesi" gibi iktisat tarihi kitapları yazdı. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, 1938'de Atatürk'ün vefâtının ardından siyasî "komplo"larla cezaevlerinde kaldı, 23 yıl kadar cezaevinde yaşadığı söylenir. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, ancak 27 Mayıs 1960 İhtilâli öncesinde, kurduğu Sosyalist Vatan Partisi ile yeniden serbest siyasî faâliyetler yürüttü, 27 Mayıs 1960 İhtilâli sonrası da İşsizlikle Mücadele Derneği'ni Kurdu, Başkanlık yaptı. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, Karl Marx'ın "Kapital"ini de Türkçe'ye çevirmişti, Doktor Hikmet Kıvılcımlı, kapitalistleşmenin işsizliği zorunlulukla kışkırtacağını, yayacağını, işsiz nüfûsun büyük bir sayıya ulaşacağını -Karl Marx'ın "Kapital"de yazdığı gibi- yazmıştı, İşsizlikle Mücadele Derneği olarak çeşitli kentlerde İşsizlikle Mücadele Mitingleri yapmışlardı. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, Türkiye İşçi Partisi'nde yer aldı, 1968 Hareketleri'ne konferansları, kitapları ile katkılarda bulundu. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, Osmanlı İktisat Tarihi alanındaki çalışmalarını yaşlılık yıllarında sürdürmüş idi, "Asya Tipi Üretim Tarzı" tartışmalarında Doktor Hikmet Kıvılcımlı da yer almış, Osmanlı Feodalizmi ile Batı Feodalizmi'nin benzerliklerini ve farklılıklarını yazmıştı. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, Balkan Sosyalizmi'nin tarihi ile ilgili de araştırmalar yapmıştı. Doktor Hikmet Kıvılcımlı, Osmanlı İktisat Tarihi araştırmalarına Marxist bir metodun nasıl uygulanacağını kitapları ile kanıtlamış bir bilim adamı idi.
SİNAN ÖNER
воскресенье, 3 июля 2011 г.
Osmanlı Tarihi'nde İktisat Araştırmaları (1)
(1)
Osmanlı Tarihçiliği, hem bir dilbilimsel araştırma, belgelendirme, okuma, tâhlil, hükmetme, eleştirme, tâsnif, muhakeme, tefsir alanıdır, hem de bir anlatma, yazma, takdim etme, belletme, delillendirme alanıdır.
Osmanlı Tarihi, Beylikler Dönemi'nden başlar, Cumhuriyet'in İlânı'na kadar sürer.
1240'lardan 1920'lere, asırları bulmuş bir tarih.
Osmanlı Tarihi'nde, iktisat araştırmalarının özel bir yeri vardır.
ben, kısaca, bugüne kadar okuduğum Osmanlı İktisat Tarihçileri'nden bahsedeyim.
1 Fuat Köprülü
Fuat Köprülü, aslında Osmanlı Siyasî Tarihi, Osmanlı Kültür Tarihi, Osmanlı Edebiyat Tarihi alanlarında araştırmalar yapmıştı, yayınladığı eserlerin çoğu bu alanların kapsamında eserlerdir. ama, Fuat Köprülü'nün Osmanlı İktisat Tarihi alanındaki çalışmaları da küçümsenemez, Bizans Tarihi ile Osmanlı Tarihi karşılaştırmalarında, iktisat araştırmalarından öğrendiği ya da iktisat araştırmaları yaparken keşfettiği birtakım bilgiler ya da ilkeler yer alır. Osmanlı Beyliği'nin Kuruluş yıllarını anlatırken de, Fuat Köprülü, iktisat metodlarını kullanır.
Fuat Köprülü'nün öğrencileri arasında bir çok Osmanlı İktisat Tarihi araştırmacısı vardır. Fuat Köprülü, siyaset ile din, ekonomi ile kültür gibi birbirini etkileyen alanları "total" bir anlayış içinde ele almıştı, bu açıdan Fransız Tarihçi Braudel'le yakınlaşmıştı.
2 Ömer Lütfi Barkan
Ömer Lütfi Barkan da, Fuat Köprülü ile aynı dönemde tarihçilik yapmış, Osmanlı İktisat Tarihi alanında büyük eserler yaratmış bir Tarihçi idi. Ömer Lütfi Barkan'ın "Türkiye'de Toprak Meselesi" başlığı ile yayınlanan onlarca araştırması, başka ülkelerin tarihçilerini de etkilemiş bir tarihçilik eseri idi.
Osmanlı Devleti'nin yayılması, "kolonicilik"e yönelmesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun iktisadî kuruluşu, iktisadî özellikleri, iktisadî tarihi, Ömer Lütfi Barkan tarafından tüm unsurları ile araştırılmıştı.
Ömer Lütfi Barkan, Osmanlı Tarihi Arşivleri'nin bir Tarihçi tarafından tümüyle araştırılamayacağı gerçeğini unutmadan bir çok belge okumuş, arşivlerde uzun yıllar çalışmıştı.
Ömer Lütfi Barkan, dünyanın başka yerlerindeki tarihçilerin de saygısını kazanmış, bir çok uluslararası sempozyumda tebliğler okumuş, konferanslarda yer almıştı.
Fransız Tarihçi Braudel, Ömer Lütfi Barkan'ın ve asistanlarının yardımları olmadan "2. Felipe Döneminde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası" kitabının bazı bölümlerini yazamayacağını söylemişti.
3 Mustafa Akdağ
Osmanlı İktisat Tarihi alanında araştırmalar yapmış bir Tarihçi de, Mustafa Akdağ idi. Mustafa Akdağ , "Türkiye'nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi" kitabını yazarken, Osmanlı Beyliği'nin Kuruluş yıllarından Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş yıllarına kadar geçen süredeki iktisadî olguları, iktisat gerçeklerini araştırmıştı.
Mustafa Akdağ, Osmanlı Devleti'nin "sınıflara bölünmüş" bir "feodal bir yapı" getirdiğini kanıtlayıcı bir araştırma yapmıştı, Osmanlı Toplumu, hem Avrupaî toplumlara benziyordu, hem de Asyatik toplumlara. Osmanlı Toplumu, hem farklı dinlere yönelmiş bir halk idi, hem de İslâmî hukukun, İslâmî kültürün fethedip hükmettiği bir halk idi. ama, iktisat gerçekleri ya da iktisadî şartlar, Osmanlı Toplumu'nu laik bir siyaset'e, laik bir hukuk'a yöneltmişti.
Mustafa Akdağ, "Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, Celâlî İsyanları" kitabı ile de Osmanlı Sosyal Tarihi alanında büyük bir eser yaratmıştı. Mustafa Akdağ, bu eserinde, Osmanlı Devletleşmesi Tarihi'ni daha ayrıntılı olarak araştırmış, bürokrasi ile köylülerin, devlet merkezi ile halk sınıflarının ilişkilerini yazmıştı.
4 Halil İnalcık
Halil İnalcık da, Osmanlı Sosyal Tarihi, Osmanlı Siyasî Tarihi, Osmanlı İktisat Tarihi gibi alanlarda büyük eserler yaratmış, Osmanlı Arşivleri'nde yıllarca çalışmış, Osmanlı Tarihi'nin tüm dünyada araştırmacılar kazanmasında rol oynamış bir Tarihçi'dir.
Halil İnalcık'ın "Osmanlı Devleti'nin Ekonomik ve Sosyal Tarihi" kitabı, bu alanda yayınlanmış büyük eserlerden biridir, Halil İnalcık, kitabı İngilizce yazmıştı, daha sonra Türkçe'ye çevrildi.
Halil İnalcık, Osmanlı İktisat Tarihi'ndeki tüm unsurları, tarihsel aşamalanmaları, sosyal sınıflaşmayı, siyasî etkileri ve siyasî özellikleri, kültürel boyutları, dinsel iktisadî unsurları, Osmanlı Ordusu ile Osmanlı İktisat Yapısı arasındaki bağlantıları, Osmanlı Sarayı'nın özelliklerini, tarihsel konularını araştırmış, yazmış bir Tarihçi'dir.
5 Muammer Sencer
Muammer Sencer, "Türkiye'de Toprak Ağalığının Kökenleri" kitabı ile, Osmanlı İktisat Tarihi alanında özel bir yer edinmiş bir Tarihçi'dir. Muammer Sencer, Osmanlı Toplumu'nun "feodalite"ye dönüşmesinin -Avrupaî anlamda- nedenlerini, aşamalanmalarını, özelliklerini yazmıştı, "Türkiye'de Toprak Ağalığı'nın Kökenleri"nde.
Muammer Sencer, Osmanlı Köyü'nün, Osmanlı Tarımı'nın, Osmanlı Vergi Sistemi'nin, Osmanlı Köy Feodalizmi'nin, Osmanlı Köy Ekonomisi'nin, Osmanlı Toprak Mülkiyeti Yapısı'nın niteliklerini araştırmış bir Tarihçi idi, bu konulardaki keşiflerini yazdığı araştırma eserlerinde okuruz.
Muammer Sencer, Osmanlı İktisat Tarihi alanında, iyi bir araştırma kaynağı yaratmıştı.
SİNAN ÖNER
Osmanlı Tarihçiliği, hem bir dilbilimsel araştırma, belgelendirme, okuma, tâhlil, hükmetme, eleştirme, tâsnif, muhakeme, tefsir alanıdır, hem de bir anlatma, yazma, takdim etme, belletme, delillendirme alanıdır.
Osmanlı Tarihi, Beylikler Dönemi'nden başlar, Cumhuriyet'in İlânı'na kadar sürer.
1240'lardan 1920'lere, asırları bulmuş bir tarih.
Osmanlı Tarihi'nde, iktisat araştırmalarının özel bir yeri vardır.
ben, kısaca, bugüne kadar okuduğum Osmanlı İktisat Tarihçileri'nden bahsedeyim.
1 Fuat Köprülü
Fuat Köprülü, aslında Osmanlı Siyasî Tarihi, Osmanlı Kültür Tarihi, Osmanlı Edebiyat Tarihi alanlarında araştırmalar yapmıştı, yayınladığı eserlerin çoğu bu alanların kapsamında eserlerdir. ama, Fuat Köprülü'nün Osmanlı İktisat Tarihi alanındaki çalışmaları da küçümsenemez, Bizans Tarihi ile Osmanlı Tarihi karşılaştırmalarında, iktisat araştırmalarından öğrendiği ya da iktisat araştırmaları yaparken keşfettiği birtakım bilgiler ya da ilkeler yer alır. Osmanlı Beyliği'nin Kuruluş yıllarını anlatırken de, Fuat Köprülü, iktisat metodlarını kullanır.
Fuat Köprülü'nün öğrencileri arasında bir çok Osmanlı İktisat Tarihi araştırmacısı vardır. Fuat Köprülü, siyaset ile din, ekonomi ile kültür gibi birbirini etkileyen alanları "total" bir anlayış içinde ele almıştı, bu açıdan Fransız Tarihçi Braudel'le yakınlaşmıştı.
2 Ömer Lütfi Barkan
Ömer Lütfi Barkan da, Fuat Köprülü ile aynı dönemde tarihçilik yapmış, Osmanlı İktisat Tarihi alanında büyük eserler yaratmış bir Tarihçi idi. Ömer Lütfi Barkan'ın "Türkiye'de Toprak Meselesi" başlığı ile yayınlanan onlarca araştırması, başka ülkelerin tarihçilerini de etkilemiş bir tarihçilik eseri idi.
Osmanlı Devleti'nin yayılması, "kolonicilik"e yönelmesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun iktisadî kuruluşu, iktisadî özellikleri, iktisadî tarihi, Ömer Lütfi Barkan tarafından tüm unsurları ile araştırılmıştı.
Ömer Lütfi Barkan, Osmanlı Tarihi Arşivleri'nin bir Tarihçi tarafından tümüyle araştırılamayacağı gerçeğini unutmadan bir çok belge okumuş, arşivlerde uzun yıllar çalışmıştı.
Ömer Lütfi Barkan, dünyanın başka yerlerindeki tarihçilerin de saygısını kazanmış, bir çok uluslararası sempozyumda tebliğler okumuş, konferanslarda yer almıştı.
Fransız Tarihçi Braudel, Ömer Lütfi Barkan'ın ve asistanlarının yardımları olmadan "2. Felipe Döneminde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası" kitabının bazı bölümlerini yazamayacağını söylemişti.
3 Mustafa Akdağ
Osmanlı İktisat Tarihi alanında araştırmalar yapmış bir Tarihçi de, Mustafa Akdağ idi. Mustafa Akdağ , "Türkiye'nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi" kitabını yazarken, Osmanlı Beyliği'nin Kuruluş yıllarından Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş yıllarına kadar geçen süredeki iktisadî olguları, iktisat gerçeklerini araştırmıştı.
Mustafa Akdağ, Osmanlı Devleti'nin "sınıflara bölünmüş" bir "feodal bir yapı" getirdiğini kanıtlayıcı bir araştırma yapmıştı, Osmanlı Toplumu, hem Avrupaî toplumlara benziyordu, hem de Asyatik toplumlara. Osmanlı Toplumu, hem farklı dinlere yönelmiş bir halk idi, hem de İslâmî hukukun, İslâmî kültürün fethedip hükmettiği bir halk idi. ama, iktisat gerçekleri ya da iktisadî şartlar, Osmanlı Toplumu'nu laik bir siyaset'e, laik bir hukuk'a yöneltmişti.
Mustafa Akdağ, "Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, Celâlî İsyanları" kitabı ile de Osmanlı Sosyal Tarihi alanında büyük bir eser yaratmıştı. Mustafa Akdağ, bu eserinde, Osmanlı Devletleşmesi Tarihi'ni daha ayrıntılı olarak araştırmış, bürokrasi ile köylülerin, devlet merkezi ile halk sınıflarının ilişkilerini yazmıştı.
4 Halil İnalcık
Halil İnalcık da, Osmanlı Sosyal Tarihi, Osmanlı Siyasî Tarihi, Osmanlı İktisat Tarihi gibi alanlarda büyük eserler yaratmış, Osmanlı Arşivleri'nde yıllarca çalışmış, Osmanlı Tarihi'nin tüm dünyada araştırmacılar kazanmasında rol oynamış bir Tarihçi'dir.
Halil İnalcık'ın "Osmanlı Devleti'nin Ekonomik ve Sosyal Tarihi" kitabı, bu alanda yayınlanmış büyük eserlerden biridir, Halil İnalcık, kitabı İngilizce yazmıştı, daha sonra Türkçe'ye çevrildi.
Halil İnalcık, Osmanlı İktisat Tarihi'ndeki tüm unsurları, tarihsel aşamalanmaları, sosyal sınıflaşmayı, siyasî etkileri ve siyasî özellikleri, kültürel boyutları, dinsel iktisadî unsurları, Osmanlı Ordusu ile Osmanlı İktisat Yapısı arasındaki bağlantıları, Osmanlı Sarayı'nın özelliklerini, tarihsel konularını araştırmış, yazmış bir Tarihçi'dir.
5 Muammer Sencer
Muammer Sencer, "Türkiye'de Toprak Ağalığının Kökenleri" kitabı ile, Osmanlı İktisat Tarihi alanında özel bir yer edinmiş bir Tarihçi'dir. Muammer Sencer, Osmanlı Toplumu'nun "feodalite"ye dönüşmesinin -Avrupaî anlamda- nedenlerini, aşamalanmalarını, özelliklerini yazmıştı, "Türkiye'de Toprak Ağalığı'nın Kökenleri"nde.
Muammer Sencer, Osmanlı Köyü'nün, Osmanlı Tarımı'nın, Osmanlı Vergi Sistemi'nin, Osmanlı Köy Feodalizmi'nin, Osmanlı Köy Ekonomisi'nin, Osmanlı Toprak Mülkiyeti Yapısı'nın niteliklerini araştırmış bir Tarihçi idi, bu konulardaki keşiflerini yazdığı araştırma eserlerinde okuruz.
Muammer Sencer, Osmanlı İktisat Tarihi alanında, iyi bir araştırma kaynağı yaratmıştı.
SİNAN ÖNER
суббота, 29 января 2011 г.
TKP Tarihi Notları
1
Türkiye Komünist Partisi Tarihi'nde farklı dönemler vardır.
Türkiye Komünist Fırkası, Mustafa Suphi, Ethem Nejat ve arkadaşları tarafından, 10 Eylül 1920'de, Bakû'de ilân edilmişti.
daha önce, Osmanlı Sosyalist Fırkası gibi sosyalist ya da Marxist siyasî girişimler olmuştu, ama şimdi, Sovyet Lider Vladimir İlyiç Lenin'in kurduğu Komünist Enternasyonal'e bağlı Türkiye Komünist Fırkası, hem Sovyet topraklarında, hem de Türkiye'de teşkilâtlanacaktı.
Mustafa Suphi, bir İktisâtçı idi, Osmanlı Ekonomisi'nin "Türkleştirilmesi"nde liderlik yapmış bir "Türkçü" idi, Birinci Dünya Savaşı sonrasında, Mustafa Suphi, Moskova'ya gitti, Sovyet Devrimi'ne katkılar yaptı, Lenin'in yardımcılarından biri oldu.
Lenin, Türk siyasetçilerle çalışmaktan hoşlanırdı, Rus Çarlığı'nın yıkılışı sırasında Sovyet Türk Devletleri'nin kurulması yönünde faâliyetler yaptı, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Azerbaycan gibi Türk kökenli ülkelerde Sovyet Cumhuriyetleri ilân edildi.
Mustafa Suphi de, Asya, Kafkasya Türkleri arasında Türkiye Komünist Fırkası'nın hazırlıklarını yaptı, Türk Kızılordusu'nu teşkilâtlandırdı. Mustafa Suphi'nin amacı, Anadolu'da ilân edilen, Mustafa Kemal Paşa Liderliğindeki Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti'ne katılmak idi. Mustafa Suphi ile Mustafa Kemal Paşa, uzun bir süre yazışmışlardı.
1921'in Ocak Ayı'nda, Mustafa Suphi'nin Başkanlığında Türkiye Komünist Fırkası Merkez Komite Üyeleri, Türkiye'ye geldiler, Erzurum'da Kâzım Karabekir Paşa tarafından törenlerle karşılandılar, sonra Trabzon'a geçtiler, Trabzon'da törenler devâm etti, Ankara'daki Meclis Hükümeti ile yazışmalarını sürdürdüler.
ne var ki, 28-29 Ocak 1921 Gecesi, Mustafa Suphi, Ethem Nejat, Türkiye Komünist Fırkası Merkez Komite Üyeleri Trabzon'dan bir tekne ile Samsun'a doğru hareket ederlerken kayboldular.
Sovyet Hükümeti, Şubat 1921'de, Mustafa Suphi ve arkadaşlarının kaybolduklarını ilân etmişti.
bu konuda, Tarihçi Rasih Nuri İleri, Tarihçi Erden Akbulut, Tarihçi Mete Tunçay, Şair Yazar Ataol Behramoğlu, Nâzım Hikmet Ran gibi Türk araştırmacıların yayınları vardır.
Türkiye Komünist Partisi de, daha sonraki yıllarda, farklı dönemlerde, Mustafa Suphi'yi anma toplantıları yapmıştı, Mustafa Suphi hakkında yayınlar yapmıştı, Türkiye Birleşik Komünist Partisi de, Doktor Nihat Sargın'ın Başkanlığında Mustafa Suphi'yi anmış, yayınlar yapmıştı.
Türkiye Komünist Fırkası, Mustafa Suphi'nin kaybolmasının ardından, Doktor Şefik Hüsnü'nün yönetiminde faâliyetlerine devâm etmişti. Doktor Şefik Hüsnü, Komünist Enternasyonal Başkan Yardımcılığı da yapmıştı, Georgi Dimitrov, Zinoviev, Palmiro Togliatti, Joseph Stalin, Doktor Şefik Hüsnü'nün Komintern'deki faâliyetleri sırasında Komintern'i yönetmiş liderlerden bazılarıdır.
2
Doktor Şefik Hüsnü, Birinci Dünya Savaşı'nda cephelerde doktorluk yapmıştı. Almanya'da kalmış, Spartakistler Birliği'nde çalışmıştı, Alman Devrimi'nde, 1919'da, Doktor Şefik Hüsnü de yer almıştı.
Doktor Şefik Hüsnü, Mustafa Kemal Paşa'nın arkadaşlarından biri idi, 1923'deki İzmir İktisât Kongresi'nde delegelik yapmıştı. Doktor Şefik Hüsnü, Türkiye Komünist Fırkası'nın yasallaştırmak amacı ile, 1923'de Türkiye Cumhuriyeti'nin ilânı ardından çeşitli faâliyetler yapmıştı; Türkiye Komünist Fırkası Merkez Komitesi, 1925'de, Doktor Şefik Hüsnü'nün evinde, Beşiktaş'da, Akaretler'de toplanmıştı, Merkez Komite Toplantısı'na polis de dâvet edilmiş, sonra da basın'da Doktor Şefik Hüsnü ile ilgili, Türkiye Komünist Fırkası ile ilgili haberler yayınlanmıştı.
bu sırada, Nâzım Hikmet de, Sovyetler Birliği'nden Türkiye'ye gelmişti, Moskova'dan Batum'a geçmiş, sonra da Hopa'dan Ankara'ya getirilmiş, basın'da Nâzım Hikmet ile ilgili haberler yayınlanmıştı.
1925'de, Doğu Türkiye'deki Şeyh Sait İsyanı yayılmış, ama sonra Cumhuriyet Ordusu Şeyh Sait'i yakalamış, yargılamış, idâm etmişti. Şeyh Sait, İslâm Şeriatı'nı kullanan bir kişi idi, amacı Türkiye Cumhuriyeti'ni yıkmak, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'yı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni yıkmak idi.
Şeyh Sait İsyanı nedeniyle, Başbakan İsmet İnönü'nün önerisi ile "Takrirî Sükûn Yasası" ilân edildi, siyasî partiler, dernekler, gazeteler yasaklandı, "örfî idâre" ("sıkıyönetim") ilân edildi.
Türkiye Komünist Fırkası, faâliyetlerine bir süre ara vermişti, Şeyh Sait İsyanı sırasında, Doktor Şefik Hüsnü, Mustafa Kemal Paşa'yı destekleyen makaleler yayınladı, Şeyh Sait İsyanı'nın "mürteci" bir isyan olduğunu, "emperyalistler"in Türkiye'yi yeniden işgâl etmeleri yönünde bir siyaset olduğunu yazmıştı.
böylece, Türkiye Komünist Fırkası, Mustafa Kemal Paşa'yı, Kurtuluş Savaşı'nda olduğu gibi, Cumhuriyet'in ilânı ardından da desteklemeyi seçmişti.
3
Doktor Şefik Hüsnü, Türkiye Komünist Fırkası'nı 1921'den 1951'e kadar 30 Yıl yönetmiş bir siyasetçi idi!
bu sürede, 1923'de Türkiye Cumhuriyeti Mustafa Kemal Paşa tarafından ilân edildi, 1923 ile 1938 arasında Mustafa Kemal Paşa'nın Cumhurbaşkanlığı sırasında reformlar, devrimler gerçekleştirildi, 1939 ile 1945 arasında İkinci Dünya Savaşı yaşandı, Türkiye, İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanlığı'nda İkinci Dünya Savaşı'na katılmadan yaşamayı seçti, 1946'da, "çok partili rejim"e geçildi, Demokrat Parti ilân edildi, Türkiye Komünist Fırkası da Doktor Şefik Hüsnü'nün Başkanlığı'nda yasallaştı, binlerce yurttaşı Doktor Şefik Hüsnü'nün Başkanlığı'nda komünist teşkilâtlarda yer aldılar, 1946 Seçimleri'nde yer aldılar.
1950 Seçimleri'nin ardından Demokrat Parti Hükümeti ilân edildi.
Türkiye Komünist Fırkası yasaklanmıştı.
Komünist Enternasyonal de, 1943'de dağıtılmıştı.
ama, İkinci Dünya Savaşı sonrasında, dünya'da sosyalist devletler ilân edildi, Komünist Enternasyonal'de daha önce yer almış farklı ülkelerden komünist liderler, sosyalist devletlerin kurulmasında liderlik yapmışlardı. Mareşal Josip Broz Tito, Yugoslavya Federal Sosyalist Cumhuriyeti'nin Kurucu Başkanı idi, Georgi Dimitrov Bulgaristan Sosyalist Cumhuriyeti'nin Kurucu Başkanı idi, Enver Hoca Arnavutluk Sosyalist Cumhuriyeti'nin Kurucu Başkanı idi, Demokratik Almanya Cumhuriyeti ilân edildi, Macaristan Sosyalist Cumhuriyeti ilân edildi, Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti ilân edildi, Polonya Sosyalist Cumhuriyeti ilân edildi, Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ndeki sosyalist devletler de devâm ettiler, 1949'da Çin'de Çin Halk Cumhuriyeti ilân edildi.
Doktor Şefik Hüsnü, sosyalist devletlerin kurulmasına rağmen, baskı görmekteydi, Demokrat Parti Hükümeti, 1951'de "TKP Tevkifâtı" ile Doktor Şefik Hüsnü ile TKP'li ya da TKP'yi destekleyen yurttaşlarına saldırdı! Doktor Şefik Hüsnü, Zeki Baştımar, Reşat Fuat Baraner, Ruhi Su, Mihri Belli gibi TKP Liderleri hapishanelere kilitlendiler, yıllarca "TKP Davası" devâm etti, Doktor Şefik Hüsnü, 1959'da, "sürgün"de, Manisa'da vefât etti. öteki TKP'liler de yıllarca hapishanelerde kilitli kalmışlardı.
4
Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi, Nâzım Hikmet'in 1950'de Sovyetler Birliği'ne gitmesinden bir süre sonra Moskova'da yerleşmiş idi, "1951 TKP tevkifâtı"nın ardından, TKP Merkez Komitesi, farklı TKP'lilerin katılımı ile Moskova'dan yönetti Türkiye'deki siyasî faâliyetlerini. TKP Genel Sekreterliği'ni Moskova'da yaşayan İsmail Bilen almıştı, Türkiye'deki TKP'li liderlerin çoğu hapishanelerde kilitlenmişken, TKP, Nâzım Hikmet'in de katılımı ile Sovyetler Birliği'nde, Batılı ülkelerde teşkilâtlanıyor idi, hatta, Nâzım Hikmet, Dünya Barış Konseyi'nce Berlin'de ağırlandı, Dünya Barış Ödülü aldı. Nâzım Hikmet, 1950 ile 1963 arasında Moskova'da yaşamıştı, bu sürede, TKP Merkez Komitesi Moskova'da toplanmıştı, Türkiye'de Türkiye Komünist Partisi yayınlarına devâm edildi.
27 Mayıs 1960 İhtilâli ardından, Türkiye'de sosyalist hareketler yeniden yasallaşmıştı. TKP Genel Sekreteri İsmail Bilen'in de desteği ile 1962'de Türkiye İşçi Partisi ilân edildi.
Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar, Nâzım Hikmet'in eski bir arkadaşı idi, TKP'nin desteklediği bir siyasetçi idi.
Türkiye İşçi Partisi, 1965 Seçimleri'nde 15 Milletvekili ile Meclis'e seçilmişti.
TKP'lilerin çoğu Türkiye İşçi Partisi'ne katılmışlardı bu sürede.
Doktor Hikmet Kıvılcımlı, Mihri Belli, Ruhi Su, Reşat Fuat Baraner gibi eski TKP Liderleri, Türkiye İşçi Partisi faâliyetlerini desteklediler.
5
Türkiye Komünist Partisi, 12 Mart 1971 Muhtırası ardından, Moskova'daki faâliyetlerine devâm etti, 1973'de İsmail Bilen'in Liderliğinde "Atılım"ı ilân etti, Türkiye'deki TKP faâliyetlerinde bir "atılım" yapılması yönünde bir siyaset seçti, 1973 Seçimleri'nde Cumhuriyet Halk Partisi Lideri Ecevit'i destekleme yönünde siyaset yaptı.
1973'te, TKP, yasallaşmak istiyor idi!
ama, Türk Ceza Yasası'nın 141., 142. Maddeleri, TKP'nin yasallaşmasını engelleyici maddeler idi.
"TKP'ye Özgürlük!" sloganı, Türkiye'deki miting alanlarında yaygınlaşmış bir slogan idi.
TKP Lideri İsmail Bilen, "Bizim Radyo"dan, "TKP'nin Sesi Radyosu"ndan Türkiye'ye sesleniyor, CHP'yi desteklediğini ilân ediyor, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na destek istiyor, Türkiye'de demokrasi'nin yine tehdit edildiğini duyuruyor, bir "demokrasi cephesi" öneriyor idi. TKP Lideri İsmail Bilen, "faşizm"in dünya'da diktâtörlük rejimleri ile yayıldığını anlatıyor, Şili'deki, Yunanistan'daki, İspanya'daki, Portekiz'deki diktâtörlük rejimleri hakkında Türkiye Halkı'nın bilgilendiriyor idi.
Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi, hâlâ Moskova'da idi.
1973'den 1987'ye kadar, Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi, Türkiye'ye yerleşemedi, ya Moskova'da ya da Demokratik Almanya'da, veyâ İsveç'de toplantılarına devâm etti. TKP Genel Sekreteri İsmail Bilen, 1983'de vefât ederken, TKP Genel Sekreterliği'ne 5. Kongre'de Haydar Kutlu seçilmişti. TKP Lideri Haydar Kutlu, "TKP'nin Sesi Radyosu"ndan Türkiye Halkı'na seslendi, TKP'nin amaçlarını, TKP Programı'nı anlattı. TKP Lideri Haydar Kutlu'nun önerileri ile "Sol Birlik" kuruldu, Türkiye İşçi Partisi Lideri Behice Boran'ın da destekleri ile, farklı siyasî partiler "Sol Birlik"te biraraya gelmişlerdi.
1987'de, TİP Lideri Behice Boran ile TKP Lideri Haydar Kutlu, bir toplantı ile Türkiye Birleşik Komünist Partisi'nin kurulacağını ilân ettiler, Türkiye'ye geleceklerdi!
Türkiye'de, 1987'de halk oylaması ile siyasî yasaklar kaldırılmıştı. Ecevit, Demirel, Perinçek, Türkeş, Boran, Baykal, Aybar gibi siyasetçiler artık serbestçe siyaset yapacaklardı.
TKP de, Haydar Kutlu'nun Genel Sekreterliği sırasında, siyasî yasakların kaldırılmasını desteklemişti, Türkiye'deki TKP'liler de, farklı ülkelerde yerleşmiş TKP'liler de siyasî yasakların kaldırılması yönünde siyaset yaptılar.
SİNAN ÖNER
Türkiye Komünist Partisi Tarihi'nde farklı dönemler vardır.
Türkiye Komünist Fırkası, Mustafa Suphi, Ethem Nejat ve arkadaşları tarafından, 10 Eylül 1920'de, Bakû'de ilân edilmişti.
daha önce, Osmanlı Sosyalist Fırkası gibi sosyalist ya da Marxist siyasî girişimler olmuştu, ama şimdi, Sovyet Lider Vladimir İlyiç Lenin'in kurduğu Komünist Enternasyonal'e bağlı Türkiye Komünist Fırkası, hem Sovyet topraklarında, hem de Türkiye'de teşkilâtlanacaktı.
Mustafa Suphi, bir İktisâtçı idi, Osmanlı Ekonomisi'nin "Türkleştirilmesi"nde liderlik yapmış bir "Türkçü" idi, Birinci Dünya Savaşı sonrasında, Mustafa Suphi, Moskova'ya gitti, Sovyet Devrimi'ne katkılar yaptı, Lenin'in yardımcılarından biri oldu.
Lenin, Türk siyasetçilerle çalışmaktan hoşlanırdı, Rus Çarlığı'nın yıkılışı sırasında Sovyet Türk Devletleri'nin kurulması yönünde faâliyetler yaptı, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Azerbaycan gibi Türk kökenli ülkelerde Sovyet Cumhuriyetleri ilân edildi.
Mustafa Suphi de, Asya, Kafkasya Türkleri arasında Türkiye Komünist Fırkası'nın hazırlıklarını yaptı, Türk Kızılordusu'nu teşkilâtlandırdı. Mustafa Suphi'nin amacı, Anadolu'da ilân edilen, Mustafa Kemal Paşa Liderliğindeki Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti'ne katılmak idi. Mustafa Suphi ile Mustafa Kemal Paşa, uzun bir süre yazışmışlardı.
1921'in Ocak Ayı'nda, Mustafa Suphi'nin Başkanlığında Türkiye Komünist Fırkası Merkez Komite Üyeleri, Türkiye'ye geldiler, Erzurum'da Kâzım Karabekir Paşa tarafından törenlerle karşılandılar, sonra Trabzon'a geçtiler, Trabzon'da törenler devâm etti, Ankara'daki Meclis Hükümeti ile yazışmalarını sürdürdüler.
ne var ki, 28-29 Ocak 1921 Gecesi, Mustafa Suphi, Ethem Nejat, Türkiye Komünist Fırkası Merkez Komite Üyeleri Trabzon'dan bir tekne ile Samsun'a doğru hareket ederlerken kayboldular.
Sovyet Hükümeti, Şubat 1921'de, Mustafa Suphi ve arkadaşlarının kaybolduklarını ilân etmişti.
bu konuda, Tarihçi Rasih Nuri İleri, Tarihçi Erden Akbulut, Tarihçi Mete Tunçay, Şair Yazar Ataol Behramoğlu, Nâzım Hikmet Ran gibi Türk araştırmacıların yayınları vardır.
Türkiye Komünist Partisi de, daha sonraki yıllarda, farklı dönemlerde, Mustafa Suphi'yi anma toplantıları yapmıştı, Mustafa Suphi hakkında yayınlar yapmıştı, Türkiye Birleşik Komünist Partisi de, Doktor Nihat Sargın'ın Başkanlığında Mustafa Suphi'yi anmış, yayınlar yapmıştı.
Türkiye Komünist Fırkası, Mustafa Suphi'nin kaybolmasının ardından, Doktor Şefik Hüsnü'nün yönetiminde faâliyetlerine devâm etmişti. Doktor Şefik Hüsnü, Komünist Enternasyonal Başkan Yardımcılığı da yapmıştı, Georgi Dimitrov, Zinoviev, Palmiro Togliatti, Joseph Stalin, Doktor Şefik Hüsnü'nün Komintern'deki faâliyetleri sırasında Komintern'i yönetmiş liderlerden bazılarıdır.
2
Doktor Şefik Hüsnü, Birinci Dünya Savaşı'nda cephelerde doktorluk yapmıştı. Almanya'da kalmış, Spartakistler Birliği'nde çalışmıştı, Alman Devrimi'nde, 1919'da, Doktor Şefik Hüsnü de yer almıştı.
Doktor Şefik Hüsnü, Mustafa Kemal Paşa'nın arkadaşlarından biri idi, 1923'deki İzmir İktisât Kongresi'nde delegelik yapmıştı. Doktor Şefik Hüsnü, Türkiye Komünist Fırkası'nın yasallaştırmak amacı ile, 1923'de Türkiye Cumhuriyeti'nin ilânı ardından çeşitli faâliyetler yapmıştı; Türkiye Komünist Fırkası Merkez Komitesi, 1925'de, Doktor Şefik Hüsnü'nün evinde, Beşiktaş'da, Akaretler'de toplanmıştı, Merkez Komite Toplantısı'na polis de dâvet edilmiş, sonra da basın'da Doktor Şefik Hüsnü ile ilgili, Türkiye Komünist Fırkası ile ilgili haberler yayınlanmıştı.
bu sırada, Nâzım Hikmet de, Sovyetler Birliği'nden Türkiye'ye gelmişti, Moskova'dan Batum'a geçmiş, sonra da Hopa'dan Ankara'ya getirilmiş, basın'da Nâzım Hikmet ile ilgili haberler yayınlanmıştı.
1925'de, Doğu Türkiye'deki Şeyh Sait İsyanı yayılmış, ama sonra Cumhuriyet Ordusu Şeyh Sait'i yakalamış, yargılamış, idâm etmişti. Şeyh Sait, İslâm Şeriatı'nı kullanan bir kişi idi, amacı Türkiye Cumhuriyeti'ni yıkmak, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'yı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni yıkmak idi.
Şeyh Sait İsyanı nedeniyle, Başbakan İsmet İnönü'nün önerisi ile "Takrirî Sükûn Yasası" ilân edildi, siyasî partiler, dernekler, gazeteler yasaklandı, "örfî idâre" ("sıkıyönetim") ilân edildi.
Türkiye Komünist Fırkası, faâliyetlerine bir süre ara vermişti, Şeyh Sait İsyanı sırasında, Doktor Şefik Hüsnü, Mustafa Kemal Paşa'yı destekleyen makaleler yayınladı, Şeyh Sait İsyanı'nın "mürteci" bir isyan olduğunu, "emperyalistler"in Türkiye'yi yeniden işgâl etmeleri yönünde bir siyaset olduğunu yazmıştı.
böylece, Türkiye Komünist Fırkası, Mustafa Kemal Paşa'yı, Kurtuluş Savaşı'nda olduğu gibi, Cumhuriyet'in ilânı ardından da desteklemeyi seçmişti.
3
Doktor Şefik Hüsnü, Türkiye Komünist Fırkası'nı 1921'den 1951'e kadar 30 Yıl yönetmiş bir siyasetçi idi!
bu sürede, 1923'de Türkiye Cumhuriyeti Mustafa Kemal Paşa tarafından ilân edildi, 1923 ile 1938 arasında Mustafa Kemal Paşa'nın Cumhurbaşkanlığı sırasında reformlar, devrimler gerçekleştirildi, 1939 ile 1945 arasında İkinci Dünya Savaşı yaşandı, Türkiye, İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanlığı'nda İkinci Dünya Savaşı'na katılmadan yaşamayı seçti, 1946'da, "çok partili rejim"e geçildi, Demokrat Parti ilân edildi, Türkiye Komünist Fırkası da Doktor Şefik Hüsnü'nün Başkanlığı'nda yasallaştı, binlerce yurttaşı Doktor Şefik Hüsnü'nün Başkanlığı'nda komünist teşkilâtlarda yer aldılar, 1946 Seçimleri'nde yer aldılar.
1950 Seçimleri'nin ardından Demokrat Parti Hükümeti ilân edildi.
Türkiye Komünist Fırkası yasaklanmıştı.
Komünist Enternasyonal de, 1943'de dağıtılmıştı.
ama, İkinci Dünya Savaşı sonrasında, dünya'da sosyalist devletler ilân edildi, Komünist Enternasyonal'de daha önce yer almış farklı ülkelerden komünist liderler, sosyalist devletlerin kurulmasında liderlik yapmışlardı. Mareşal Josip Broz Tito, Yugoslavya Federal Sosyalist Cumhuriyeti'nin Kurucu Başkanı idi, Georgi Dimitrov Bulgaristan Sosyalist Cumhuriyeti'nin Kurucu Başkanı idi, Enver Hoca Arnavutluk Sosyalist Cumhuriyeti'nin Kurucu Başkanı idi, Demokratik Almanya Cumhuriyeti ilân edildi, Macaristan Sosyalist Cumhuriyeti ilân edildi, Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti ilân edildi, Polonya Sosyalist Cumhuriyeti ilân edildi, Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ndeki sosyalist devletler de devâm ettiler, 1949'da Çin'de Çin Halk Cumhuriyeti ilân edildi.
Doktor Şefik Hüsnü, sosyalist devletlerin kurulmasına rağmen, baskı görmekteydi, Demokrat Parti Hükümeti, 1951'de "TKP Tevkifâtı" ile Doktor Şefik Hüsnü ile TKP'li ya da TKP'yi destekleyen yurttaşlarına saldırdı! Doktor Şefik Hüsnü, Zeki Baştımar, Reşat Fuat Baraner, Ruhi Su, Mihri Belli gibi TKP Liderleri hapishanelere kilitlendiler, yıllarca "TKP Davası" devâm etti, Doktor Şefik Hüsnü, 1959'da, "sürgün"de, Manisa'da vefât etti. öteki TKP'liler de yıllarca hapishanelerde kilitli kalmışlardı.
4
Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi, Nâzım Hikmet'in 1950'de Sovyetler Birliği'ne gitmesinden bir süre sonra Moskova'da yerleşmiş idi, "1951 TKP tevkifâtı"nın ardından, TKP Merkez Komitesi, farklı TKP'lilerin katılımı ile Moskova'dan yönetti Türkiye'deki siyasî faâliyetlerini. TKP Genel Sekreterliği'ni Moskova'da yaşayan İsmail Bilen almıştı, Türkiye'deki TKP'li liderlerin çoğu hapishanelerde kilitlenmişken, TKP, Nâzım Hikmet'in de katılımı ile Sovyetler Birliği'nde, Batılı ülkelerde teşkilâtlanıyor idi, hatta, Nâzım Hikmet, Dünya Barış Konseyi'nce Berlin'de ağırlandı, Dünya Barış Ödülü aldı. Nâzım Hikmet, 1950 ile 1963 arasında Moskova'da yaşamıştı, bu sürede, TKP Merkez Komitesi Moskova'da toplanmıştı, Türkiye'de Türkiye Komünist Partisi yayınlarına devâm edildi.
27 Mayıs 1960 İhtilâli ardından, Türkiye'de sosyalist hareketler yeniden yasallaşmıştı. TKP Genel Sekreteri İsmail Bilen'in de desteği ile 1962'de Türkiye İşçi Partisi ilân edildi.
Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar, Nâzım Hikmet'in eski bir arkadaşı idi, TKP'nin desteklediği bir siyasetçi idi.
Türkiye İşçi Partisi, 1965 Seçimleri'nde 15 Milletvekili ile Meclis'e seçilmişti.
TKP'lilerin çoğu Türkiye İşçi Partisi'ne katılmışlardı bu sürede.
Doktor Hikmet Kıvılcımlı, Mihri Belli, Ruhi Su, Reşat Fuat Baraner gibi eski TKP Liderleri, Türkiye İşçi Partisi faâliyetlerini desteklediler.
5
Türkiye Komünist Partisi, 12 Mart 1971 Muhtırası ardından, Moskova'daki faâliyetlerine devâm etti, 1973'de İsmail Bilen'in Liderliğinde "Atılım"ı ilân etti, Türkiye'deki TKP faâliyetlerinde bir "atılım" yapılması yönünde bir siyaset seçti, 1973 Seçimleri'nde Cumhuriyet Halk Partisi Lideri Ecevit'i destekleme yönünde siyaset yaptı.
1973'te, TKP, yasallaşmak istiyor idi!
ama, Türk Ceza Yasası'nın 141., 142. Maddeleri, TKP'nin yasallaşmasını engelleyici maddeler idi.
"TKP'ye Özgürlük!" sloganı, Türkiye'deki miting alanlarında yaygınlaşmış bir slogan idi.
TKP Lideri İsmail Bilen, "Bizim Radyo"dan, "TKP'nin Sesi Radyosu"ndan Türkiye'ye sesleniyor, CHP'yi desteklediğini ilân ediyor, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na destek istiyor, Türkiye'de demokrasi'nin yine tehdit edildiğini duyuruyor, bir "demokrasi cephesi" öneriyor idi. TKP Lideri İsmail Bilen, "faşizm"in dünya'da diktâtörlük rejimleri ile yayıldığını anlatıyor, Şili'deki, Yunanistan'daki, İspanya'daki, Portekiz'deki diktâtörlük rejimleri hakkında Türkiye Halkı'nın bilgilendiriyor idi.
Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi, hâlâ Moskova'da idi.
1973'den 1987'ye kadar, Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi, Türkiye'ye yerleşemedi, ya Moskova'da ya da Demokratik Almanya'da, veyâ İsveç'de toplantılarına devâm etti. TKP Genel Sekreteri İsmail Bilen, 1983'de vefât ederken, TKP Genel Sekreterliği'ne 5. Kongre'de Haydar Kutlu seçilmişti. TKP Lideri Haydar Kutlu, "TKP'nin Sesi Radyosu"ndan Türkiye Halkı'na seslendi, TKP'nin amaçlarını, TKP Programı'nı anlattı. TKP Lideri Haydar Kutlu'nun önerileri ile "Sol Birlik" kuruldu, Türkiye İşçi Partisi Lideri Behice Boran'ın da destekleri ile, farklı siyasî partiler "Sol Birlik"te biraraya gelmişlerdi.
1987'de, TİP Lideri Behice Boran ile TKP Lideri Haydar Kutlu, bir toplantı ile Türkiye Birleşik Komünist Partisi'nin kurulacağını ilân ettiler, Türkiye'ye geleceklerdi!
Türkiye'de, 1987'de halk oylaması ile siyasî yasaklar kaldırılmıştı. Ecevit, Demirel, Perinçek, Türkeş, Boran, Baykal, Aybar gibi siyasetçiler artık serbestçe siyaset yapacaklardı.
TKP de, Haydar Kutlu'nun Genel Sekreterliği sırasında, siyasî yasakların kaldırılmasını desteklemişti, Türkiye'deki TKP'liler de, farklı ülkelerde yerleşmiş TKP'liler de siyasî yasakların kaldırılması yönünde siyaset yaptılar.
SİNAN ÖNER
Подписаться на:
Сообщения (Atom)
